آیه دوم:

أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِینَ بَدَّلُوا نِعْمَتَ اللَّهِ کُفْراً وَ أَحَلُّوا قَوْمَهُمْ دارَ الْبَوارِ (28) جَهَنَّمَ یَصْلَوْنَها وَ بِئْسَ الْقَرارُ (29) وَ جَعَلُوا لِلَّهِ أَنْداداً لِیُضِلُّوا عَنْ سَبِیلِهِ قُلْ تَمَتَّعُوا فَإِنَّ مَصِیرَکُمْ إِلَى النَّارِ (30)

ترجمه:

28- آیا ندیدى کسانى را که نعمت خدا را به کفران تبدیل کردند و جمعیت خود را به دار البوار (نیستى و نابودى) کشاندند.

29- (دار البوار همان) جهنم است که آنها در آتش آن وارد مى‏شوند و بد قرارگاهى است.

30- آنها براى خدا شبیهانى قرار داده‏اند تا (مردم را) از راه او (منحرف و) گمراه سازند بگو (چند روزى) از زندگى دنیا (و لذات آن) بهره گیرید اما سرانجام کار شما به سوى آتش (دوزخ) است. 

برخی از روایاتی که ذیل این آیه شریفه وارد شده است:

1- عن عمر بن خطاب ف فی قوله: « ألم تر إلی الذین بدلوا نعمة الله کفرا و أحلوا  قومهم دار البوار جهنم ... » ، قال: « هما الأفجران من قریش: بنو مغیرة و بنوأمیة ، فأما بنوالمغیرة فکفیتموهم یوم بدر و أما بنوأمیة فمتعوا إلی حین ».

جامع البیان طبری؛ ج13 ، ص 287 و 288.

از عمربن خطاب در تفسیر قول خداوند متعال که فرمود : « ألم تر الی الذین بدلوا نعمت الله کفرا ... » آمده است منظور از آنها که نعمت خدا را کفران کردند دو فامیل از قریش است که فاجرترین ایشان است ، یکی بنی امیه که خدا شر بنی مغیره را در رور بدر ، از سر شما کوتاه کرد و اما بنی امیه چندی مهلت داده شدند.

آیه سوم:

لیلة القدر خیر من ألف شهر ...

ترجمه:

شب قدری که از هزار ماه بالاتر است ......

برخی از روایاتی که ذیل این آیه شریفه وارد شده است:

1- أخرج الخطیب فی تاریخه عن ابن عباس قال: « رأی رسول الله(ص) بنی أمیة علی منبره فساء ذلک فأوحی الله الیه؛ إنما هو ملک یصیبونه ، فنزلت إنا أنزلناه ... ».

تاریخ بغداد؛ ج 8 ، ص 275. الدرالمنثور؛ ج 6 ، ص 371.

خطیب در تاریخش از ابن عباس آورده است که رسول خدا(ص) بنی امیه را خواب دید که بر منبرش بالا رفته اند و این معنا بر آن حضرت گران آمد ، پس خداوند این سوره را نازل فرمود.

2- أخرج ترمذی عن یوسف بن سعد قال قام رجل إلی الحسن بن علی(ع) بعد ما بایع معاویة فقال سودت وجوه المومنین – أو یا مسود وجوه المومنین- فقال: لا تؤنبنی رحمک الله فإن النبی(ص) أری بنی أمیة علی منبره فساءه ذلک فنزلت « إنا أعطیناک الکوثر » یا محمد؛ یعنی ، « نهرا فی الجنة » و نزلت هذه الآیة: « إنا أنزلناه فی لیلة القدر ... » . یملکها بعدک بنوأمیة . قال الحاکم: هذا الإسناد صحیح.

سنن ترمذی؛ ج 5 ، ص 275، ح 371.

ترمذی از یوسف بن سعد روایت کرده است که فردی بعد از بیعت با معاویه به حسن بن علی(ع) گفت: روی مومنین را سیاه کردی پس حسن بن علی فرمود: مرا سرزنش مکن خدا تو را رحمت کند به درستیکه پیامبر(ص) فرمود: بنی امیه را دیدم که بر منبرم قرار گرفتند و این بر من سخت گران آمد پس « إنا أعطیناک الکوثر » نازل شد.

و اما برخی از روایاتی که در مذمت « بنی امیه » وارد شده است:

1- عن ابی سالم حمران بن جابر قال سمعت رسول الله(ص) یقول: « ویل لبنی أمیة » ثلاث مرات.

الآحاد و المسانید؛ ج3 ،ص300. اسدالغابة؛ ج2 ،ص51 الاصابه؛ ج1،ص4و84 و351 . معرفة الصحابه لأبی نعیم؛ ج 2 ، ص 895. معرفة الصحابه لأبن قانع؛ ج 1 ، ص 284.

از ابی سالم حمران بن جابر نقل است از رسول خدا(ص) شنیدم که سه مرتبه فرمودند « وای بر بنی امیه ».

2- عن ابی سعید الخدری رضی الله عنه قال : قال رسول الله(ص): « إن أهل بیتی سیلقون من بعدی من أمتی قتلا و تشریدا و إن أشد قومنا لنا بغضا بنوأمیة و بنو المغیرة و بنو المخزوم ».

المستدرک؛ ج4 ص 480. مسندأبی یعلی؛ ج13، ص417. کنزالمعال؛ ج11، ص169. إمتاع الاسماع المقریزی؛ ج12، ص301. 

ابوسعیدخدری از پیامبر(ص) نقل میکند که فرمود: « براستی که اهل بیت بعد از من دچار کشتار و سختی می گردند و قومی که بغضش از همه بیشتراست ، همانا بنوامیه و بنو مغیره و بنو مخزوم است » .

این حدیث با اینکه صحیح است اما بخاری و مسلم آن را روایت نکرده اند. 

3- عن أبی برزه الأسلمی: قال: « کان أبغض الاحیاء الی رسول الله(ص) بنوأمیة و بنو حنفیة و ثقیف ». 

مستدرک حاکم؛ ج 4 ، ص 480. مجمع الزوائد هیثمی؛ ج10 ، ص71. مسند ابی یعلی؛ ج13 ، ص417. إمتاع الاسماع المقریزی؛ ج 12 ، ص 173. 

از ابی برزه اسلمی نقل است که کینه ورزترین افراد نسبت به رسول خدا(ص) بنوامیه و بنو حنفیه و ثقیف هستند.

این حدیث بر مبنای بخاری و مسلم صحیح است ، با این حال آن را روایت نکرده اند.

4- عن عبدالله بن الزبیر ، قال ، قال رسول الله(ص) « لاتقوم الساعة حتی یخرج ثلاثون کذابا منهم مسیلمة و العنسی و المختار و شر القبائل العرب بنوامیة و بنو حنفیة و ثقیف ».

کامل ابن عدی؛ ج7 ، ص374. مجمع الزوائد؛ ج10 ، ص72. کنزالعمال؛ ج14 ، ص199.

از عبدالله بن زبیر نقل است که پیامبر(ص) فرمود: قیامت برپا نمیشود تا اینکه سی  دروغگو ظهور کنند. یکی مسیلمه ، یکی عنسی ، یکی مختار ، و بدترین قبایل عرب سه قبیله اند: بنو امیه و بنو مخزوم و ثقیف.

5- عن بجالة بن عبدة التمیمی قال: قلت لعمران بن حصین: حدثنی عن أبغض الناس الی رسول الله(ص) قال: « تکتم علیّ حتی أموت »؟ قلت: نعم ، قال : « بنی أمی? و ثقیف و بنو حنفیة ».

کنز العمال؛ ج 11، ص 374 و 3115. مجمع کبیر طبرانی؛ ج 18 ، ص 230. حلیة الاولیاء؛ ج 6 ، ص 293. معجم الأوسط؛ ج 2 ، ص 236.

بجالة بن عبده التمیمی می گوید به عمران بن حصین گفتم: کینه ورزترین مردم به رسول خدا(ص) چه کسانی هستند؟ گفت تا زمان مرگم آن را کتمان میکنی؟ گفتم: بله ، گفت: « بنو امیه و ثقیف و بنومخزوم ».

یکبار دیگر سخنی را که بالا زده ام تکرار میکنم:

به امید آنکه این آیات و رویات با چشم باز و عقل هشیار ، و به دور از پوشش تعصبیتِ جهل آور خوانده شوند.

باز هم تقاضا میشود به اسناد ارائه شده مراجعه فرمائید.